Praca w czasie upałów – obowiązki pracodawcy

Bez względu na to czy miejscem pracy jest biuro, fabryka czy plac budowy pracodawca ma obowiązek zapewnić swoim podwładnym odpowiednie warunki pracy. Wysoka temperatura powietrza, w myśl przepisów zawartych w Kodeksie pracy i rozporządzeń ministerialnych nakłada na pracodawcę dodatkowe wymagania, którym przełożony musi sprostać.

Darmowe napoje

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku, w sprawie profilaktycznych posiłków oraz napojów pracodawca, w warunkach szczególnie uciążliwych, ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpłatne, zimne napoje. Przepisy te są wiążące w przypadku, gdy temperatura powietrza wynosi powyżej 25°C, w trakcie wykonywania obowiązków na otwartej przestrzeni lub 28°C, w przypadku prac na terenie pomieszczeń zamkniętych.Jeśli praca wykonywana jest poza siedzibą firmy to obowiązkiem szefa jest dostarczenie pracownikom butelek z napojami chłodzącymi, natomiast do dyspozycji pracowników biurowych powinien zostać oddany dystrybutor z wodą źródlaną lub mineralną.

Przepisy nie regulują ile litrów wody przysługuje na jednego pracownika. Jedynie mowa jest o tym, że pracownik ma mieć dostęp do napojów w trakcie całego czasu pracy. Ponadto pracownikom, którzy wykonują prace brudzące pracodawca powinien dostarczyć wodę w ilości co najmniej 90 litrów dziennie na osobę. Nie przysługuje natomiast równowartość pieniężna za posiłki czy napoje.

Odpowiednia temperatura

W czasie upałów pracodawca jest zobowiązany do tego, by w miarę możliwości zapewnić pracownikowi optymalne warunki do wykonywania swoich obowiązków. W myśl przepisów zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku, dotyczących ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca powinien zapewnić pracownikowi temperaturę odpowiednią do wykonywanej pracy, z zaznaczeniem, że nie może ona być niższa niż 14°C (chyba, że nie pozwalają na to względy technologiczne). Z kolei w pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura minimalna temperatura powinna wynosić 18°C.

Przepisy odnoszące się do maksymalnej temperatury w pomieszczeniu zostały określone wyłącznie w odniesieniu do osób młodocianych, w myśl rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 roku, dotyczącego wykazu prac wzbronionych osobom młodocianym oraz warunków ich zatrudnienia. Tylko oni mogą odmówić wykonywania swoich obowiązków w pomieszczeniu, którego temperatura przekracza 30°C, a wilgotność powietrza jest na poziomie 65%.

Pracodawca stoi również przed obowiązkiem ograniczenia skutków upałów. Z tego powodu okna, w pomieszczeniach, w których swoje obowiązki wykonują pracownicy powinny być zabezpieczone przed nadmiernym nasłonecznieniem (przykładowo zasłonięte roletami lub żaluzjami). Opcjonalna jest instalacja klimatyzacji oraz urządzeń do wentylacji, których prawidłowość działania powinna być okresowo sprawdzana. Jeśli już taka działa to nie powinna ona powodować przeciągów ani wyziębiać pomieszczenia. Strumień chłodnego powietrza nie może być ponadto kierowany bezpośrednio na pracownika, który z tego powodu mógłby się przeziębić.

Przerwy w pracy

Upały wprawdzie nie zwalniają pracowników z wykonywania swoich obowiązków, ale możliwe jest skrócenie czasu pracy albo wprowadzenie dodatkowych przerw, tzw. „regeneracyjnych”. Nie jest to jednak warunkowane przepisami prawnymi, ale zależy wyłącznie od dobrej woli pracodawcy. Pracownik nie musi odpracowywać krótszych dniówek, a pracodawca z tego tytułu nie może potrącać z wypłaty pracownikom. Osoby, które wyjątkowo źle znoszą upały mogą zgłosić się do pracodawcy z prośbą o zmianę stanowiska pracy albo o skrócenie czasu pracy. W sytuacji gdy temperatura powietrza jest bardzo wysoka pracownik może poprosić przełożonego o dzień wolny odwołując się do zapisów w Kodeksie pracy na temat warunków zagrażających życiu lub zdrowiu. Podobnie, gdy poczuje się słabo może powiadomić o tym swojego przełożonego nie tracąc w tym wypadku prawa do wynagrodzenia. Ponadto szczególną troską powinny zostać otoczone osoby niepełnosprawne oraz kobiety w ciąży.

Zdrowy rozsądek przede wszystkim

W myśl przepisów prawnych pracodawca powinien w trakcie upałów zatroszczyć się o odpowiednią temperaturę w pomieszczeniach, w których wykonywana jest praca oraz zapewnić dostęp do darmowych, zimnych napojów w trakcie całego okresu pracy. W sytuacji, gdy upały robią się nieznośne trzeba jednak przede wszystkim wykazać się zdrowym rozsądkiem i np. wprowadzić okresowe skrócenie czasu pracy, szczególnie, gdy prace wykonywane są na zewnątrz.

Poniższa infografika pokrótce wyjaśnia najważniejsze zagadnienia.

Źródła: https://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/File/Prawo/Warunki%20pracy/2011/16_01.11.pdf

http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19971290844&type=2